Węgiel jest pierwszym paliwem, które znalazło szerokie zastosowanie w przemyśle. Bez niego nie byłoby słynnej Rewolucji Przemysłowej oraz wielu innych wspaniałych osiągnięć inżynierii i techniki, takich jak, np.: pierwsza linia kolei żelaznej czy parowce pływające na wodach całego świata.

Można wysnuć wniosek, iż rozwój przemysłu nastąpił z chwilą zastosowania kotłów węglowych jako podstawę napędu dla wielu maszyn i urządzeń. Niestety tylko nieliczni mieszkańcy Europy i Ameryki mają świadomość, jak dużą rolę odegrał węgiel w rozwoju ich krajów i jak ważny jest z punktu widzenia współczesnej gospodarki. Pomimo, iż kotły węglowe stanowią podstawowy element silników parowych już od końca XVII wieku, dopiero szkocki wynalazca James Watt dostrzegł prawdziwy potencjał tej technologii. Zaprojektował on system pomp umożliwiających wydobycie na powierzchnię wody zalewającej podziemne chodniki kopalniane. Później podobne rozwiązanie użył w maszynach stosowanych w produkcji bawełny, włókiennictwie, przemyśle papierniczym czy w tartakach całej XVIII wiecznej Anglii. Innowacyjność Jamesa Watta objawiła się poprzez ulepszenie maszyny parowej i znalezienie dla niej nowych zastosowań w wielu obszarach ówczesnej gospodarki.

We wszystkich tych przypadkach silniki parowe okazały się znacznie skuteczniejsze i efektywniejsze od wykorzystywanych do tamtej pory źródeł energii, takich jak: wiatr, prądy rzeczne oraz zwierzęta pociągowe. Następcą i kontynuatorem prac Jamesa Watta był angielski wynalazca Richard Trevithick. Anglik zastosował energię parową jako napęd do wózków węglowych na kopalni. W ten sposób udowodnił, że nowy typ silnika na dobre powinien zastąpić pracę koni zaprzęgowych przy wydobyciu węgla. Z kolei w roku 1804, przedstawił publiczności pierwszy parowóz szynowy. Pojazd wzbudził prawdziwą sensację wśród zgromadzonej widowni, jak i całej ówczesnej opinii publicznej. Ten sukces skłonił Trevithicka do poszukiwań dalszych możliwości spożytkowania swojej wiedzy i doświadczenia. Nie upłynęło wiele czasu, gdy w roku 1805 zamontowano silnik parowy w pierwszej barce rzecznej, co dało początek nowej erze w historii żeglugi morskiej i śródlądowej. W drugiej połowie XIX wieku silniki parowe zaczęto instalować na okrętach wojennych. Ten rodzaj napędu był bardziej niezawodny i szybszy w porównaniu do tradycyjnych żaglowców. Energia pary umożliwiła jednostkom obieranie dowolnych kursów bez zważania na prądy powietrzne. Dwoma najsłynniejszymi XIX – wiecznymi okrętami wojennymi zasilanymi parą były „Monitor” i „CSS Virginia”. Waga obu tych pancerników była zbyt duża, aby mogły być napędzane za pomocą żagli. Te cuda ówczesnej inżynierii wojskowej dały początek wykorzystywaniu silników parowych we flotach cywilnych i wojskowych na całym świecie.

Obecnie kotły węglowe są przede wszystkim stosowane w elektrowniach węglowych. Zakłady te wytwarzają 97% energii elektrycznej w Polsce. Jednak Polska nie jest wyjątkiem na arenie międzynarodowej w produkcji energii pochodzącej z węgla. W Stanach Zjednoczonych procentowy udział węgla w produkcji prądu wynosi 57%. Dlatego dla wielu państw świata węgiel oprócz ropy i gazu traktowany jest jako surowiec o znaczeniu strategicznym. Szacuje się, że jeżeli wydobycie węgla w Polsce utrzyma się na dotychczasowym poziomie to jego zasoby wystarczą jeszcze na około 100 lat. Jednak, węgiel w dużej mierze odpowiedzialny jest za powstawanie efektu cieplarnianego i zanieczyszczenie środowiska. Coraz częściej słychać krytyczne głosy opinii publicznej. W ostatnich latach również w tej dziedzinie nastąpił znaczny postęp technologiczny. Aktualnie konstruuje się piece bardziej efektywne i generujące mniejsze ilości szkodliwych związków. Innym rozwiązaniem są specjalne filtry instalowane na kominach elektrownii. To wszystko składa się na koncepcję tzw. „czystej energii węglowej”.